Μετανάστες

 Ο πατέρας της μάνας μου ο αγαπημένος μου Νόνος Σπύρος Βαρδαραμάτος, ήταν  ο  πρώτος μετανάστης της οικογένειας το έτος 1919 με προορισμό την Αμερική. Η πρώτη του κόρη και μητέρα μου, ήταν μόλις 5 χρονών. Όταν το 1935 κατάφερε να κάνει πρόσκληση στην οικογένειά του η μητέρα μου ήταν ήδη παντρεμένη και δεν δικαιούτο το ευεργέτημα του πατέρα της. Ξέμεινε λοιπόν μα πάντα πλανάτο στον αέρα η πεποίθηση ότι και η  ίδια καί εμείς τα παιδιά της θα καταλήγαμε στήν Αμερική. Δύσκολο πολύ γιατί ο μεταναστευτικός νόμος επέτρεπε μόνο έκδοση βίζας σε πρώτου βαθμού συγγενείς. Γονείς δηλαδή σε ανύπαντρα παιδιά και παιδιά προς Γονείς αφού πρώτα γίνουν Αμερικανοί Πολίτες. Ο σεισμός όμως του 1953 με μεσολάβηση του Οργανισμού Παγκοσμίων Εκκλησιών επέτρεψε στον Νόνο μου να καλέσει τα σεισμόπληκτα εγγόνια του από 16 χρονών και επάνω και αφού καταθέσει χρηματική εγγύηση αρκετά υψηλή να πάρουν την πολυπόθητη βίζα. Έτσι το 1955 τα αδέλφια μου πήραν το δρόμο της ξενιτιάς. Ενοείται εγώ ούσα μόνο 10 χρονών έμεινα εκτός πακέτου και για μέρες θρηνούσα πού έχασα τα αδέλφια μου. Κάποια στιγμή έφυγαν και οι Γονείς μου με πρόσκληση από τον αδελφό μου και τούς επετράπη να με καλέσουν εμένα αμέσως μόλις τους δοθεί η πράσινη κάρτα και χωρίς την προυπόθεση να είναι Αμερικανοί Πολίτες. Αυτό γιατί  ήμουνα μόλις 14 χρονών και είχα το δικαίωμα προστασίας ανηλίκου. Όταν ήλθε η σειρά μου ομολογώ δεν πέταξα από χαρά γιατί ζούσαμε στην Αθήνα, φοιτούσα στο ένατο Γυμνάσιο Θηλέων, πέρνούσα υπέροχα κοντά σε μιά αρχόντισα Αθηναία αδελφή της Νόνας μου. Δέν ήθελα να φύγω εκλαιγα μαύρο δάκρυ αλλά έπρεπε να πάω στους Γονείς μου. Νάμαι λοιπόν το Δεκέμβριο του 1963 στην Πρεσβεία για να περάσω από Γιατρούς πρίν την τελική συνάντηση με τον Πρόξενο πού αυτός αποφάσιζε για την έκδοση βίζας. Στην αίθουσα αναμονής για την ακτινογραφία θώρακος περιμέναμε  δέκα κοριτσόπουλα έφηβες σαν και μένα. Μεγαλύτερη όλων μας μιά ξανθή κούκλα λυγερή κοπέλα 19 χρονών από την Ευρυτανία νιόπαντρη, συνοδευόμενη από τον σύζυγό της . Ένας γοητευτικός άντρας καλοντυμένος, ετών 55 παρακαλώ. Μάς κάλεσαν όλες μαζί μας έγδυσαν από τη μέση και πάνω και στη σειρά μας ακτινογραφούσαν. Είχαμε όλες κοκκινήσει από ντροπή για το γδύσιμο. Η νύφη των 19 χρονών ήταν γεμάτη δαγκασιές στα εφηβικά στητά στήθη της και σε όλο της τον κορμό. Θυμάμαι την ρώτησε ο γιατρός ποιός τα έκανε αυτά. Χαμήλωσε το βλέμμα και υποταγμένη στη μοίρα της του είπε με το ιδίωμα της γλώσσας της <<ου άντρασμ>>. Δεν τη ξέχασα ποτέ αυτή την καλονή. Ιφιγένια πού θυσιάστηκε από τον πατέρα της για να σωθούν τα παιδιά πού εκείνος έκανε χωρίς να τη ρωτήσει. Καί πόσες άλλες τέτοιες θυσίες !! Νύφες του Παντελή Βούλγαρη.

Έλεος

Περπατώντας στό Αργοστόλι της σήμερον ημέρας κινδυνεύεις από στραβά καί ανάποδα.                    Από τά άναρχα καί εκτός χρόνου εργοτάξια, από αυτοκίνητα, από πατίνια, από ακαθαρσίες σκυλιών που έτσι και τίς πατήσεις κάνεις σκί στεργιανό και χειρότερο όλων κινδυνεύεις από τα απομεινάρια που στηρίζουν ομπρέλες και τραπέζια καί παραμένουν καρφωμένα στα πεζοδρόμια. Προεξέχουν τόσο πού δεν τα βλέπεις ακόμα καί άν  διαθέτεις το μάτι του αετού.  Σήμερα σκόνταψα σε ένα τέτοιο μαραφέτι στην περιοχή της λίμνης κοντά στη γέφυρα. Διέγραψα στον αέρα μιά ωραιότατη τοξοτή καμπύλη και είχα την μεγάλη τύχη να κάνω μιά προσγείωση καλύτερη από αυτές του Πετρούνια καί έτσι τη γλύτωσα φτηνή. Το σόκ όμως ήταν τέτοιο πού έτρεμα σαν να είχα πάρκινσον  για πολλή ώρα, καί με βοήθησε να συνέλθω ένας Χριστιανός από το κρουαζιερόπλοιο. Αυτά τα ολίγα. Πού να βρώ το δίκιο μου όμως. Εγώ καί όλοι οι συμπολίτες μου.

Σχολεία

 

 <<Οκτώβριος 1920. Βαρδαραμάτου Διαμαντίνα του Σπυρίδωνος και της Ματίλδης. Μαθήτρια πρώτης 1ης τάξεως Δημοτικού Σχολείου Φαρακλάτων>>.

Πολλά χρόνια μετά έγινα το πέμπτο της παιδί καί το στερνοπούλι της. Μού έλεγε ότι στην πέμπτη και έκτη τάξη, είχε δάσκαλο τον Σπυράκη Κοσμάτο πατέρα της Σουσανίτσας και της Ελενίτσας. Δύο πανέμορφα κορίτσια πού πολλοί θα θυμούνται ότι έμεναν στο Αργοστόλι στη Δεβοσσέτου. Ο δάσκαλος λοιπόν ο οποίος ήταν και νονός της Διαμαντίνας,  απαιτούσε από τα αγόρια της πέμπτης και της έκτης, να φοράνε σακκάκια . Άς ήταν τού πατέρα τους η αδελφού τους, ας ήταν μεγάλα τους, αρκεί να είναι πλυμένα και μπαλωμένα. Τα σακκάκια λόγω φτώχειας δεν ήταν εύκολη υπόθεση αλλά σεβαστές οι απαιτήσεις του δασκάλου μπάλωναν και ξαναμπάλωναν οι μανούλες της εποχής. Μιά μέρα λοιπόν συμμαθητής της μανούλας μου και πρώτος της ξάδελφος ο Βαγγέλης Λουράντος (του Καρούσου) πήγε σχολείο χωρίς σακκάκι. Εξοργισμένος ο Δάσκαλος ρώτησε τους λόγους και ο Βαγγέλης του είπε ότι το έπλυνε η μάνα του και ήταν βρεγμένο. Έστειλε λοιπόν τη Διαμαντίνα να επιβεβαιώσει  άν έτσι έχουν τα πράγματα. Η μάνα του η Βασιλική ήταν αδελφή του πατέρα της. Τής είπε λοιπόν ότι το σακκάκι ήταν στεγνό και καθαρό αλλά αυτός αρνήθηκε να το φορέσει. Να το πείς του Δασκάλου σας. Πώς να προδώσει όμως τον συμμαθητή της πού ήταν καί πρώτος της ξάδελφος? Τον κάλυψε λοιπόν λέγοντας πώς όντως το σακκάκι ήταν μούσκεμα. Σε λίγο όμως όρμησε η θειά της η Βασιλική καί κατέδωσε το γιό της γιατί τού είχε πολλά μαζεμένα. Έφαγε ξύλο ο Βαγγέλης αλλά και η Μανούλα μου η οποία το έφερε βαρέως όλη της τη ζωή και δεν συγχώρησε ποτέ τον δάσκαλό της και Νονό της. Κέρδισε όμως τον θαυμασμό και την εκτίμηση των συμμαθητών της πού δεν έγινε ρουφιάνα. Με τον Βαγγέλη πού ζούσε στην Αθήνα αλλά ερχόταν καλοκαίρια στο χωριό μού έλεγαν την ιστορία τους με συγκίνηση και νοσταλγία.

Κατοχή

 Στά βαθειά της γεράματα η μανούλα μου, τότε πού οι άνθρωποι δεν καταγράφουν τα παρόντα τρέχοντα, μα θυμούνται με κάθε λεπτομέρεια τα παλιά, μου διηγιόταν ξανά και ξανά την περιπέτεια πού έζησε μέσα στον πόλεμο πρίν από τη γέννησή μου. Γερμανοί είχαν επιτάξει στα Φαρακλάτα, όλα τα ιπποειδή και τους κατόχους τους για αγωγιάτες, να κουβαλήσουν  στη Σάμη πολεμοφόδια.  Ο γάιδαρός της δεν ήταν κανένας  Κυπραίικος νταβλαντισμένος με περγαμηνές αντοχών και ύψους γάιδαρος.  Ήταν ένα τίμιο εργατικό μικρόσωμο ζωντανό, όμοιο με το ταπεινό γαιδουράκι στην ράχη του  οποίου ανέβηκε ο Χριστός μας κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα. Στην ανηφοριά πρός Σάμη ακριβώς εκεί πού είναι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία πού ανήκει στα Φραγκάτα, το ζωάκι της λύγισε από το βάρος και γονάτισε. Εκείνη για να το ξεκουράσει απερίσκεπτα αφαίρεσε μέρος του φορτίου (κιβώτιο με όπλα) με τη βοήθεια συγχοριανών  το κατέβασε στο εκκλησάκι και το άφησε στην αυλή του. Φτάνοντας στη Σάμη όπου έγινε καταμέτρηση απο τους Γερμανούς για το κιβώτιο πού έλειπε, με συνοπτικές διαδικασίες αποφάσισαν ατάκα και επιτόπου να εκτελέσουν τη μανούλα μου με την κατηγορία ότι τα έκρυψε για να τα πάρουν οι αντιστασιακοί. Ο Κώστας ο Κρούσσος πατέρας του Σπύρου, έκανε χρέη διερμηνέα για τούς Γερμανούς. Έδωσε μεγάλη μάχη για να τη σώσει από την εκτέλεση και κατάφερε να τούς πείσει για την αθωότητά της. Δέχθηκαν λοιπόν  με συνοδεία δύο Γερμανών να τους οδηγήσει εκεί πού άφησε το κιβώτιο. Μαζί της πάντα ο Κώστας της έδινε κουράγιο και δύναμη. Από τους χωριανούς της στάθηκε κοντά της και η γειτόνισά  της Λεμονιά Πολλάτου (του ξυλιά) προγιαγιά των παιδιων πού έχουν τη Γόνδολα στην πλατεία.  Η απόφαση είχε ως εξής: Άν το κιβώτιο βρεθεί στη θέση πού δήλωσε ότι το άφησε θα την αφήσουν ελεύθερη. Άν λείπει θα εκτελεστεί  επί τόπου στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία .Καταλαβαίνετε τη μαρτυρική διαδρομή ώσπου να φτάσουν και όντως να βρεθεί το κιβώτιο στη θέση του. Με λυγμούς καβάλα στο γαιδουράκι της  και τη Λεμονιά καβάλα στο δικό της, επέστρεψαν  στα σπίτια τους. Μού έλεγε ότι όλο της  το σώμα  γέμισε φουσκάλες με λευκό  υγρό. Στίς προσευχές της συχνά μνημόνευε  τον Κώστα τον Κρούσσο  και τη Λεμονιά.

Θεία μου αγαπημένη

Τήν Άνοιξη του 1953 μιά αδελφή του πατέρα μου η Άννα , μιά πανέμορφη ξανθή με μάτια γαλάζια σάν το Ιόνιο, μόλις 30 χρονών διαγνώστηκε με νόσο χάνσεν. Δηλαδή λέπρα. Κάποιες περίεργες κοκκινίλες στο δέρμα της θορύβησαν τον πατέρα μου και την πήγε αμέσως  στον Γεράσιμο Βανδώρο τον παθολόγο. Αυτός κάλεσε τον μικροβιολόγο τον Κουρβισιάνο και  ταχύτατα διαγνώστηκε με την φοβερή για τότε νόσο της λέπρας. Ήμουν μόλις 7 χρονών και θυμάμαι τον πατέρα μου και την αδελφή του να επιστρέφουν στο χωριό με συνοδεία χωροφύλακα για να πάρουν λίγα  ρούχα οδηγήθηκαν αμέσως σε απομόνωση στο Βαλιάνειο νοσοκομείο Αργοστολίου καί το επόμενο πρωί πάντα με τον χωροφύλακα επί ποδός, πήραν το καράβι για την Αθήνα. Κατευθείαν οδηγήθηκαν στο λοιμωδών νόσων στη Αγία Βαρβάρα όπου κλείστηκε η θεία μου για νοσηλεία. Είχε ήδη βρεθεί φάρμακο και η Σπιναλόγκα είχε κλείσει. Ο πατέρας μου επέστρεψε συγκλονισμένος από αυτή την αποστολή. Έγινε σε όλους μας έλεγχος όχι μόνο της οικογένειας αλλά και δυο φιλενάδων της θείας μου. Η μία ήταν η Ανδρονίκη Πολλάτου (μαβρατζα) και η Κούλα Πολλάτου (του φρίγκου). Όλοι μας αρνητικοί παρ'ολο πού είχαμε στενή σχέση μαζί της. Κάθε καλοκαίρι η μάνα μου πήγαινε στην Αθήνα ανελιπώς στίς αδελφές της μάνας της πού μάζευε τις ελιές τους και τούς πήγαινε το λάδι τους. Με έπαιρνε πάντοτε μαζί της. Πηγαίναμε στο λοιμωδών στην Αγία βαρβάρα να δούμε τη θεία μου. Ο θυρωρός έλεγε στη μάνα μου <<Βρέ ευλογημένη άσε το παιδί εδώ μαζί μου. Μην το εκθέτεις στον κίνδυνο να κολλήσει>>. Η μάνα μου δέν πίστευε ποτέ ότι κινδυνεύαμε. <<Άκου αφέντη μου το κοριτσάκι μου κοιμόταν συχνά στην αγκαλιά της θείας της και δεν κόλλησε τίποτα>> τού έλεγε. Η θεία μου λοιπόν μοιραζόταν ένα θαυμάσιο δωμάτιο με μία άλλη νέα κοπέλα  τη Γιωργία. Πολλές φορές μιάς έπιανε μεσημέρι και βάζανε ένα καθαρό σεντόνι στο κρεβάτι όπου εγώ κοιμόμουνα του καλού καιρού. Στούς έξι μήνες η αγαπημένη μου θεία είχε γίνει εντελώς καλά. Παρέμενε όμως έγκλειστη συνολικά ένα χρόνο. Το κράτος τούς έδινε την ευκαιρία να μείνουν εντός τών τειχών   σε σπιτάκια ή τους χάριζε μικρά οικόπεδα. Ενοείται οι έχοντες τα φοβερά σημάδια της νόσου έμεναν εντός των τειχών  Η Θεία μου πανέμορφη και πεντακάθαρη δέχτηκε το οικοπεδάκι πού της χάρισαν. Στο Χαιδάρι. Ο πατέρας μου πήγε στην Αθήνα και έμεινε 1 χρόνο για να της φτιάξει το σπιτάκι της. Ο κήπος της ήταν έργο τέχνης. Λουλούδια και λαχανικά. Δίπλα της ακριβώς και η κοπέλα πού νοσηλεύτηκαν μαζί η Γιωργία. Μού έδινε τόση χαρά να τις επισκέπτομαι. Ένας υπέροχος άνδρας ο Παναγιώτης έχασε τη γυναίκα του σε τροχαίο καί έμεινε με το αγοράκι τους 3 μηνών. Κάποιος του προξένεψε τη θεία μου. Χωρίς κανένα δισταγμό και άσχετος ο ίδιος με τη νόσο, την παντρεύτηκε. Πήγα στο γάμο της λίγο πρίν φύγω για Αμερική το 1963. Ήταν τότε 37 χρονών και πανέμορφη. Ενοείται πούλησε το σπιτάκι στο Χαιδάρι και μετακόμησε στο δικό του στην Αγία Βαρβάρα. Το μωράκι αυτό γέμισε τη ζωή της. Το 1973 πού ήλθα διακοπές δεν θυμόμουνα τον αριθμό τού σπιτιού τους αλλά είπα στον ταξιτζή θα ανεβούμε την Μιχαλακοπούλου στην Αγία Βαρβάρα και σε μεγάλο πέτρινο σκαλί πού θα κάθονται πολλές γυναίκες είναι το σπίτι της θείας μου. Πράγματι στο σκαλί της περιτριγυρισμένη από πολλές πανέμορφες τσιγγάνες είχε κουβεντολόι η λατρεμένη μου θεία Άννα. Γυρίσαμε καί εμείς οριστικά στην Κεφαλονιά και τα καλοκαίρια ερχόταν στο νησί μας. Γεύτηκε την απόλυτη ευτυχία και έφυγε στα 90 της χρόνια. Το  μωράκι που ανάστησε ο Γιωργάκης της έκαμε εγκόνια καί στο τέλος της ζωής της της άλαζε τα γεροντικά της μπεμπιλίνο. Έδωσε πολλή αγάπη και πήρε πολλή αγάπη. Θα την θυμάμαι πάντα. 

Στή μάνα μου ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

Μόλις 16 χρονών παντρεύτηκες. Έτσι γινόταν τότε. Η πρώτη σου κόρη μικροπαντρεμένη και εκείνη σε έκαμε γιαγιά όταν ήσουν μόλις 38 χρονών. Δύσκολες εποχές τότε για σένα και όλες τις γυναίκες της Γενιάς σου. Χωρίς ρεύμα χωρίς ύδρευση τα προλάβαινες όλα. Δουλειά στα χωράφια, το σπίτι σου, το φαί σου τη φροντίδα μας.....Ποτέ δεν πήγαινες στο κρεβάτι σου άπλυτη. Πώς τα κατάφερνες σε μιά λεκανίτσα νερό καί το σαπούνι πού έφτιαχνες μόνη σου, να λάμπεις από καθαριότητα. Έλυνες τα υπέροχα μαλιά σου από τον περίτεχνο κότσο σου και Θεά  χωνόσουν στο κρεβάτι σου όπου παθιασμένος και τρελά ερωτευμένος σε περίμενε ο πατέρας μου. Στίς παράγκες πού ζήσαμε αρκετό καιρό τό μικρό μου  καμαράκι δίπλα στό δικό σας.. Ήμουν 7 χρονών. Τα αδέλφια μου φευγάτα στην Αμερική. <<Σιγά Σπύρο μου μάς ακούει το παιδί>>. Ναί σάς άκουγα. Μα ήταν τόση η τρυφερότητα με την οποία σε προσέγκιζε ο πατέρας μου πού ποτέ δέν τρόμαξα και ποτέ δεν το εισέπρατα ως κάτι κακό. Πρώτη φορά σου το είπα όταν μεγάλες και οι δυό μας, πηγαίναμε στον ίδιο γυναικολόγο μαζί. Στον Χρήστο τον Παυλάτο. Αστειευόμαστε και το θυμήθηκα. Τα πρώτα μου λοιπόν περί σέξ μαθήματα τα πήρα από σένα και τον πατέρα με τον καλύτερο τρόπο . Υπήρχε αγάπη και έρωτας μέχρι το τέλος της ζωής σας. Ο πατέρας μου έλεγε ότι οι Γυναίκες είναι ότι καλύτερο έφτιαξε ο Θεός. Ως κόρες, ως σύζυγοι, ως ερωμένες, ως μανάδες είναι Ιέρειες. Πόσο ανοιχτό μυαλό για την εποχή του. Έφυγες στα ενενήντα σου (90) αφήνοντας πολλά εγκόνια και 16 δισέγκονα. Σε όλους τούς ρόλος σου υπέροχη. Μα πάντα ήσουν κυρίως ΓΥΝΑΙΚΑ
 

Τρίτη ηλικία

Από τα δεκαέξι μου χρόνια με την υπογραφή των Γονιών μου, πήρα δίπλωμα οδήγησης  στην Βιργινία των ΗΠΑ, καί το πρώτο μου αυτοκινητάκι. Ένα μικρό μεταχειρισμένο σεβέλ της σεβρολέιτ. Το σωτήριον έτος 1963. Πετούσα από χαρά . Σέ  διακοπές μου στην Κεφαλονιά νοίκιασα από τον Αλκηβιάδη Πεφάνη το αυτοκίνητο της φωτογραφίας καί κατηφορίζω για τον Άγιο Θωμά. Το πιό όμορφο καλοκαίρι της ζωής μου. Μόνη νέα με αρκετά δολάρια στην τσέπη, έρωτες, θάλασσα , φιλίες, και την Κεφαλονιά με λιγότερο τουρισμό και σύρτα φέρτα στην πλατεία. Υπέροχα βιώματα για τα οποία δεν μετανοιώνω ποτέ και δεν έχω καθόλου  κενά . Όλα στην σωστή τους ώρα. Τώρα μπήκα και εγώ στην φάση πού για να ανανεώσω το δίπλωμά μου πέρασα από τέσσερεις γιατρούς. Παθολόγο, οφθαλμίατρο, ωρυλά και νευρολόγο. Δόξα τω Θεώ όλοι με βρήκαν απολύτως ικανή και ασφαλή οδηγό. Ελπίζω να υπάρχω να ξαναδοκιμαστώ την επόμενη τριετία. Σήμερα πολλές γλάστρες της τηλεόρασης κρατικής και ιδιωτικής μίλαγαν απαξιωτικά για τους οδηγούς της τρίτης ηλικίας. Να μην καταδικάζουν σε απόσυρση από τη ζωή τούς ηλικιωμένους εάν και εφόσον η επιστήμη τους επιτρέπει να οδηγούν. Να λάβουν υπόψη τους ότι η άσφαλτος βάφεται κόκκινη από τροχαία που προκαλούν νέοι άνθρωποι. Σπάνια ευθύνοντα μεγάλοι σε ηλικία οδηγοί. Και εκείνα που προκαλούν οι νέοι είναι πάντα θανατηφόρα και όχι μόνο για τους ίδιους αλλά και  γιά αθώους πολίτες.