Γάμοι της ξενιτιάς

Στο μεταφραστικό τμήμα του Δικαστηρίου, στη Νιούαρκ της Νέας Υερσέης όπου εργαζόμουν ως διερμηνέας  γιά τούς Ελληνες ,μπόρεσα να βοηθήσω πολλούς λαθρομετανάστες να έχουν καλή μεταχείρηση και πολλοί απέφυγαν την απέλαση. Είχαμε τότε Γερουσιαστή της Νέας Υερσέης (New Jersey state) τον Πίτερ Ροντίνο (Peter Rodino) ο οποίος ήταν προσωπικός μου φίλος και ο οποίος είχε εξουσία στο μεταναστευτικό. Συμπαθούσε τούς λαθραίους γιατί ο παππούς του Ιταλός,  τόσκασε από καράβι και έμεινε στην Αμερική. Συμπαθούσε πολύ και εμένα και μου έλεγε. <<Πές στούς λαθραίους να μη φοβούνται αρκεί να είναι καθ'όλα νομοταγείς. Τούς ξέρουμε όλους αλλά δεν τούς πειράζουμε εκτός άν κάποιος τούς καταδώσει>>. Εννοείται υπήρχαν και ρουφιάνοι καί τότε εξαναγκαστικά κατέληγαν στη φυλακή. ΄Τούς συμβούλευα  να δηλώσουν ότι θα πληρώσουν οι ίδιοι για να φύγουν από τη χώρα και αυτό τούς έδινε χρόνο να νομιμοποιηθούν μέσω γάμου η τούς έδινε το δικαίωμα να προσκληθούν και να επιστρέψουν νόμιμοι μετανάστες μελλοντικά. Οι περισσότεροι κατέφευγαν σε εικονικούς γάμους με τσουχτερό κόστος και νομιμοποιούντο. Αυτή ήταν συμβουλή του υπέροχου Γερουσιαστή μου. Η φήμη μου ταξίδευε από καράβι σε καράβι και το τηλέφωνό μου χτύπαγε συχνά για βοήθεια στούς ναυτικούς πού τόσκαγαν. Μία μέρα μου τηλεφώνησε και ο γαμπρός της φωτογραφίας. Χωριανός μου Ο Σπανός Γιώργος (καναέλος) από τα Φαρακλάτα. <<Βρίσκεται το καράβι μου στο Μπαγιόν και θέλω να μείνω έξω. Θα με βοηθήσεις?>>με ρώτησε,. <<Έχει ανέβει στο καράβι ο υπεύθυνος μεταναστευτικού. Καί άν ανέβηκε σού έδωσε άδεια εξόδου?>>τον ρώτησα γιατί μόνο έτσι μπορούσα να βοηθήσω. <<Μου έχει δοθεί άδεια τριών ωρών>> μου είπε. <<Μην κουνηθείς και έρχομαι>>του είπα. Τον φιλοξενίσαμε σπίτι μας καί του βρήκαμε δουλειά σε εργοστάσιο. Στήν  ετήσια χοροεσπερίδα του συλλόγου <<Αίνος>> γνώρισε τη νύφη της φωτογραφίας μιά υπέροχη Ελληνίδα γεννημένη στην Αμερική. Εννοείται τότε ήμουν νεαρή ανύπανδρη και ζούσα με τούς Γονείς μου. Ένας υπέρλαμπρος γάμος στον οποίο βρεθήκαμε πολλοί Φαρακλάδες όπως ο Διονύσης Κωνσταντάκης, Καλλιρόη και Χρήσος Θεοφιλάτος Ο ξάδελφός του Διονύσης Σπανός (κουμπουρά) Σταύρος Πολλάτος (του πασά) και άλλοι. Ζήτησε από τούς Γονέίς μου να σταθούν δίπλα του σαν Γονείς του στη φωτογραφία πού βλέπετε.  Έκαμαν τρείς όμορφες κόρες αλλά δυστυχώς η υπέροχη Βαρβάρα πέθανε λίγο μετά τα πενήντα της από οξύ έμφραγμα. Τη θυμάμαι πάντα με αγάπη.

Μπακαλάος

Μπακαλάο ή μπακαλέο τον λέγαμε και τον λέμε ακόμα στην Κεφαλονιά. Ήταν το έδεσμα της φτώχειας. Φτηνό μα νόστιμο και υγειινό ψάρι. Από βραδύς στο μόσκιο για να ξαρμυρήσει το φτιάχνανε οι μανάδες μας σκορδαλιά, σωφυγάδο με πατάτες, νερόβραστο με λάδι και λεμόνι άσπρος σαν χιόνι, πλακί στο φούρνο , και υπέροχη μπακαλεόπιτα. Τρέχουν τούτη τη στιγμή τα σάλια μου. Στην εξοχή τον τρώγαμε όπως ήταν με το αλάτι του με ωραίο σπιτάτο ψωμί και όσο νερό και νά  είχαμε στα παγούρια δεν μας έφτανε. Λυσάγαμε στη δίψα δηλαδή αλλά επιμέναμε να τόν τρώμε έτσι με το αλάτι. Θυμάμαι ένα γείτονα πού κουβαλούσε φύλλα μπακαλάου τα οποία οι μπακάληδες τα απέσυραν γιατί χωρίς ψυγεία τότε μπαγιατεύανε και τα είχαν γιά πέταμα. Ο γείτονας λοιπόν τούς εφερνε σπίτι του και τούς μαγείρευε μιά χαρά. <<Θα πεθάνεις μπάρμπα του έλεγε η γειτονιά που τρώς αναμένους μπακαλάους>>. <<Να κάνετε τη ρόκα σας και να μη σας νοιάζει. Δεν θα σας κάμω το τραπέζι>> μάς έλεγε. Πέθανε το 1954 σε ηλικία 105 χρονών αφού είχε φάει όλους τούς αναμένους μπακαλάους από το μονοπώλειο τού Αντωνάτου και τα μπακάλικα του Αργοστολιού. Σήμερα  ο μπακαλάος της φτώχειας είναι πανάκριβος και κοντεύει να εξαφανιστεί. Νόστιμος αλλά για μια οικογένεια πού πρέπει να αγοράσει τουλάχιστον δύο φύλλα δεν είναι εύκολο να τον φάει συχνά. Μόλις φούρνισα και εγώ μπακαλεόπιτα και οι μυρωδιές με ταξίδεψαν στα παιδικά μου χρόνια και είπα να τα μοιραστώ μαζί σας. Τίς γυναίκες τού τότε τις αποκαλούσανε πάντα σχεδόν με το όνομα του άντρα τους. Τον πατέρα μου τον λέγανε Σπύρο και η μάνα μου από Διαμαντίνα τη λέγανε Σπύρενα. Έτσι είχαμε και τη θειά Κωσταντού από τον Κωσταντή της. Γλυκύτατη γριούλα αλλά γκρινιάρα μονίμως. Καθάριζε σχεδόν καθημερινά στο σκαλί της πόρτας της αγριολάχανα λόγω φτώχειας. <<Πάλι λάχανα θειά Κωσταντου>> τις λέγανε οι γειτόνισες. Καί κείνη με μια υποψία παράπονου που προσπαθούσε να καμουφλάρει με οργή, έλεγε, <<Φάτε σείς τσού μπακαλάους και γώ τρώω τα λάχανα>>. Καί μόλις απομακρύνονταν οι γειτόνισες παιδούλα εγώ και περίεργη την άκουγα να συμπληρώνεi <<πού να σας κόψουνε τα άντερα οι μπακαλάοι σας>> Απόλυτη φτώχεια η θειά Κωσταντού αλλά δεν δεχόταν να της προσφέρεις ένα αυγό. Άγιες οι ψυχούλες σας όλων.

Κυρία Μπερλίνα

Από τα αγαπημένα παιχνίδια τών παιδικών μου χρόνων ήταν η <<Μπερλίνα>>. Αποκλειστικό παιχνίδι γιά κορίτσια αφού είχε να κάνει με κουτσομπολιό. Πολλά παιδιά τότε στις γειτονιές, κάναμε μεγάλο κύκλο και με κλήρο βγάζαμε τη μπερλίνα. Καθόταν στη μέση του κύκλου σε μιά μεγάλη πέτρα. Η πρώτη από εμάς έλεγε. <<Καλησπέρα σας κυρία  Μπερλίνα με τα μάτια σας τα φίνα. Περνώντας σήμερα από την  απάνου γειτονιά άκουσα πολλά καί διάφορα για σάς>>.Θορυβημένη ρωτούσε νά μάθει τι λέγανε.  Καί εδώ άρχιζαν τά όργανα.  Μία πρόταση μόνο είχε δικαίωμα να πεί  κάθε μιά από εμάς,  καί έδινε τη σκυτάλη στήν επόμενη η οποία έπρεπε να ξεπεράσει την προηγούμενη σε συκοφαντία κατά της Μπερλίνας. Όταν όλες τέλειωναν έπρεπε να τραβάει τα μαλιά της με όσα άκουσε. Μόνο τότε τής ομολογούσαμε ότι αυτά πού ακούσαμε να λένε στην απάνου γειτονιά ήταν ελάχιστα και αμελητέα. Ένα απλό ανώδυνο κουτσομπολιό χωρίς σημασία πού εμπλουτισμένο από στόμα σέ στόμα γίνεται μιά επικίνδυνη κακόβουλη συκοφαντία πού μπορεί να διαλύσει καμιά φορά οικογένειες. 
Ένα παιχνίδι λοιπόν ωραίο και με Ηθικό Δίδαγμα.

<< Το του θανάτου μυστήριο>>

Εκείνο το καλοκαίρι η αδελφή μου ήλθε από την Αμερική με τον άντρα της και τα τρία της αγόρια.

Μιά Κυριακή όλοι μαζί πήγαμε στην εκκλησία (Ευαγγελίστρια-Άγιος Δημητριος-Φαρακλάτα). Σε αρκετή απόσταση μια γραφική κατηφοριά οδηγεί στην κύρια είσοδο της εκκλησίας. Προπορεύονταν η αδελφή μου, ο άντρας της και η μάνα μας και εγώ με τα ανήψια μου ακολουθούσαμε. Η εικόνα τους όπως έβλεπα την πλάτη τους είναι ολοζώντανη στη σκέψη μου.

Ήταν 25 Ιουλίου 1995. Δύο μέρες μετά  27 τού μήνα έφυγαν για το σπίτι τους. Στις 30 Ιουλίου είδα το εξής όνειρο. <<Βαδίζαμε πάλι πρός την εκκλησία όλοι μας αλλά αυτή τη φορά η αδελφή μου ήταν ντυμένη νύφη και ο άντρας της γαμπρός όπως τούς βλέπετε στη  φωτογραφία της ανάρτησης. Το ίδιο νέοι και ωραίοι. Εφτά σκαλοπάτια ανεβαίνουμε για να μπούμε μέσα στο Ναό. Στο τελευταίο πλατύσκαλο μας περίμενε ο πατέρας μας (πεθαμένος ήδη πέντε χρόνια), ντυμένος με το κοστούμι και τη γραβάτα με τα οποία τον ενταφιάσαμε. Χωρίς καθόλου να μας μιλήσει άνοιξε την παλάμη του και μάς έκανε STOP. Εμείς παγώσαμε κυριολεκτικά. Κατέβηκε τα σκαλιά και έδωσε το μπράτσο του στην αδελφή μου. Εκείνη άφησε τον άντρα της έπιασε τον πατέρα μας γελαστή αγκαζέ, και μαζί  ανέβηκαν τα σκαλιά. Μπήκαν μέσα χωρίς να μας κοιτάξουν καθόλου και η πόρτα έκλεισε πίσω τους ερμητικά>>. Θορυβημένη το πρωί στον καφέ μας διηγήθηκα στη μάνα μας το όνειρο. <<Ο Θεός να βάλει το χέρι του. Κακό και μαύρο το όνειρό σου θυγατέρα>> μού είπε. Δύο μέρες μετά στις 2 Αυγούστου η αδελφή μου πέθανε ακαριαία  από ολική ρήξη του αυχένα σε φοβερό τροχαίο δυστύχημα. Πήγαμε με τη μάνα για την κηδεία της στό Ρίτσμοντ της Βιργινίας και την αποχαιρετίσαμε. Τα δύο αγόρια της επιστήμονες Πυρηνικής Φυσικής στη Ν.Α.Σ.Α. και ο μικρός της νευροχειρουργός για παιδιά στο Τζόν Χόπκινς Μεμόριαλ στη Βαλτιμόρη. Τούς ρώτησα λοιπόν επηρεασμένη από το όνειρό μου άν πιστεύουν ότι υπάρχει ζωή μετά το θάνατο. <<Δεν γνωρίζουμε θεία. Δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε ούτε να το αποκλείσουμε. Μέσα από τις επιστήμες που υπηρετούμε και οι τρείς, το ψάχνουμε απεγνωσμένα. Πάντα εκεί που νομίζουμε ότι περίπου το βρήκαμε συναντάμε τοίχο αδιαπέραστο>>. <<We just don't know>>. Μέγα λοιπόν φίλοι μου <<το του θανάτου Μυστήριο>>. Εγώ όμως πιστεύω ότι ο πατέρας μου μάς ειδοποίησε για το τραγικό πού έμελλε να γίνει. Καί αυτό μου λέει ότι με το θάνατο δεν τελειώνει τίποτα.

. Στό γνωστό μας στέκι

Χθές κατεβήκαμε στο Αργοστόλι μαζί με το σύζυγο  και καθένας μας τράβηξε για τα δικά του ψώνια. Κανονίσαμε να συναντηθούμε έξω από του Μάντουκα το φαρμακείο. Ο δικός μου δεν ακούει και σαν τη γάτα. Άλλα τούπα, άλλα άκουσε. (Αυτό από καμιά φορά βολεύει). Περίμενα αρκετά αλλά μάταια. Πάω λέω στο γνωστό μας στέκι για καφέ μήπως και τον βρώ.  Πράγματι ήρεμος απολάμβανε τον σκέτο του μαζί με φίλο μας. <<Έλα ρε κοπέλα μου >> μου λέει ο φίλος <<έφαγε τον κόσμο μη σε χάσει>> <<Σκασίλα μου. Βρίσκω άλλη>> λέει ο δικός μου. Αστειάκια ανθρώπων πού άντεξαν στο χρόνο σαν εμάς. Το αστείο του όμως μού θύμησε μια παροιμία που μού έλεγε συχνά η εκ πατρός νόνα μου. Άν και μπορεί να την ξέρετε σας τη θυμίζω.

<<Έχασε ο Λιάς τη Λιόσενα με το σκοινί δεμένη. Δικιά του οποιανού τη βρεί μά το σκοινί   άς μού

φέρει>>.

 

Summer Days

Another Summer is saying Goodby. Migratory birds are flying away and so are the emigrant Hellenism. My friends the magic of exixtence began for you in the  beautiful islands Kefalonia and Ithaki. Poverty and earthquakes took you farway to continents unkown. Good hospitable Countries that gave you a lot.  But you gave them much more. You gave them your golden youth, countless years of honest hard labor. Where Greeks lived Banks opened. Therefor you have contribute to their economy and growth. Above all you gave them your children the magnificent Ellinopoula!!!Among them great doctors, researchers, nuclear scientists, politicians, artist, successful business men and so on. Unavoidably between you and your New Country, an adoption took place. But all adoptive children search years and years driven by the need to find their biological mother. I think the same need brings you back again and again to the place of your birth. 
Back to the foul play and carefree of childhood, back to the dreams of adolescence and your very first Love, back to the graves of beloved parents and grandparents. 
A man my friends can indeed love a second Country but she will be for ever second.
The genuine, true Country like our mother, is one and only. The place of our birth. 
So, may the Good Lord give you longevity, keep you healthy in body and mind so you can keep coming back for many-many years to your mother land. Having you here every summer gives me great joy.

Emigrants

The first emigrant of our family was my maternal grandfather Spiros Vardaramatos.(Mattos after naturalization). He left our village Faraklata the year 1919 leaving behind his wife Matilda and trree daugters.Diamadina (my mother), age 5, Catherine 3 and Florence 18 months old. The year 1935 he was able to invite his family to Binghapton New York. My mother married at age 16 had already her first child and had no right to invitation from her father. Years later from 1950 and so on, my sisters and brother left for America and i was the last emigrant of the family 1964 at age 15.
My sisters Erato (Rita) and Tasoula (Tessie) were given in marriage by our grandparents. Our marvellous Nono Spiro and Nona Matilda. They did so much for us along with my dear aunts Catherina  Evagelatos and Florence Halikias.Dear uncle Miltos Evagelatos was the kindest man. I remember my Nona Matilda sending us huge boxes of clothes two times every year. Winter and Summer. She was gathering them from my aunts and i had most beautiful dresses from my cousin Tilly Evagelatos-Carbo. Thank you cousin. Other poor kids of our village weared your clothes.
God Bless all those in Heaven and our dear aunt Florence Halikias who is still with us and is 100 years Young. My grandparents giving my sister Rita in marriage to Kostas Kapatos 1951 in Binghapton N.Y. In the pic. at the home of our grandparents.
I love you all.